پریکاردیال افیوژن
قلب انسان توسط ساختاری کیسه ایی شکل و دولایه موسوم به پریکارد احاطه شده است. در فضای میان این لایه ها، مقداربسیار اندکی مایع وجود دارد . اما اگر پریکارد دچار بیماری شده یا صدمه ببیند، التهاب حاصل به افیوژن پریکارد (آب آوردن آبشامه ی قلب) منتهی میشود. آب آوردن آبشامهی قلب وقتی اتفاق میافتد که مقدار زیادی مایع دراطراف قلب جمع شود. ممکن است بدون التهاب نیز، مایع در اطراف قلب جمع شود. گاهی ممکن است افیوژن پریکارد در اثر انباشت خون پساز انجام عمل جراحی یا صدمه به وجود آید. وقتی مقدار این مایع از گنجایش کامل پریکارد بیشتر باشد، اقیوژن پریکارد بر قلب فشار آورده و سبب ضعیف شدن کار قلب می گردد.در صورت عدم درمان این حالت، ممکن است سبب نارسایی قلب و حتی مرگ شود.
علائم:
عدم وجود علائم بخصوص در زمانی که مایع به آهستگی افزایش می یابد، معمول است اما در صورت وجود علائم بصورت زیر خواهد بود:
- کوتاه شدن نفس یا دشواری در نفس کشیدن (تنگی نفس)
- ناراحتی در وقت نفس کشیدن درحالت درازکش
- درد قفسه سینه( معمولاً پشت استخوان جناغ یا درسمت چپ قفسه سینه که وقتی نفس کشیده میشود غالباً بدتر شده و وقتی بیمار مینشیند، به عکس درازکشیدن، بهبود می یابد.)
- سرفه
- تب خفیف
- تپش قلب
- سرفه تب
علل ایجاد کننده:
ممکن است آب آوردن آبشامهی قلب وقتی رخ دهد که راه جریان یافتن مایعات پریکارد مسدود شده باشد یا خون درون پریکارد انباشته شده باشد، هنوز مشخص نیست که چرا برخی بیماری ها در ایجاد افیوژن پریکارد شرکت دارند و نیز گاهی علت این بیماری را نمی توان مشخص کرد.
عوامل خطرساز در ایجاد پریکاردیال افیوژن عبارتند از:
- عفونتهای ویروسی، باکتریایی، قارچی یا انگلی
- التهاب پریکارد به علل نامعلوم
- التهاب پریکارد به دنبال جراحی قلب یا حمله قلبی
- بیماریهای اتوایمون مانند آرتریت روماتوئید یا لوپوس
- وجود مواد زاید درخون به علت نارسایی کلیه
- تیروئید کمکار
- انتشارسرطان به خصوص سرطان ریه ،سرطان پستان، ملانوم، لوسمی، لنفوم غیرهوجکینی یا بیماری هوجکین
- سرطان پریکارد یا قلب
- پرتودرمانی برای سرطان اگر قلب درمیدان پرتو باشد
- شیمی درمانی سرطان با داروهایی مانند داکسوروبیسین وسیکلوفسفامید
- ضربه یا زخم فرورونده نزدیک قلب
- بعضی داروها ازجمله هیدرالازین ، ایزونیازید وفنیتوئین
تامپوناد قلبی چیست؟
لایهی درونی پریکارد ازیک لایه ی منحصر به فرد سلولی تشکیل شده که به قلب میچسبد. لایه ی بیرونی ضخیمتر است و فقط کمی خاصیت کشسانی دارد. وقتی مقدار زیادی مایع در این فضا جمع میشود، پریکارد به درون و به سمت قلب اتساع مییابد. وقتی افیوژن پریکارد بر قلب فشارمیآورد، اتاقهای پمپاژکننده‌ی قلب دیگر به طور کامل پر نمیشوند و یک یاچند عدد از این اتاقک ها بهطور ناقص روی هم میخوابند.اینحالت رادراصطلاح ” تامپوناد “میگویند که سبب ضعف گردش خون شده و اکسیژن ناکافی به بدن میرساند. درصورت عدم درمان، تامپوناد مهلک است.
درمان پریکاردیال افیوژن:
روش درمان افیوژن پریکارد به مقدار مایع انباشته شده، علت ایجاد آب آوردن و کاهش عملکرد قلب به علت وارد آمدن فشار برقلب (تامپوناد قلبی) وابسته است. با درمان زمینه ای افیوژن پریکارد غالباً مشکل موجود اصلاح خواهد شد.
درصورتی که تامپوناد موجود نباشد یا تهدید فوری ناشی ازتامپوناد وجود نداشته باشد، جهت کاهش التهاب از داروهای زیر استفاده میشود:
آسپیرین داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایندومتاسین یا ایبوپروفن- کلشیسین . در صورت عدم درمان ممکن است پزشک یک کورتیکواستروئید مانند پردنیزولون تجویز نماید.
سایر روش های درمانی:
اگر استفاده از داروهای ضدالتهاب سبب اصلاح مشکل نشد، اگر تامپوناد ایجاد شد یا اگر احتمال ایجاد تامپوناد موجود بود، احتمالاً کاردیولوژیست برای زهکشی مایع یا پیشگیری از انبار شدن مایع، یکی از روشهای زیر را توصیه خواهد کرد:
- زهکشی مایع : دراین روش، یک سر سوزن را وارد فضای پریکارد کرده و انتهای آن را به لوله‌یی (کاتتر) متصل می‌سازند تا مایع از پریکارد زهکشی شود. این رویه را پریکاردیوسنتز می‌نامند. برای کمک به پیشگیری از تجمع مجدد مایع، چند روزی سوزن وکاتتر را درفضای پریکارد قرار می‌دهند تا این فضا کاملاً زهکشی شود.
- جراحی قلب باز
- چسباندن لایه ها به یکدیگر
- برداشتن پریکارد