سندروم تونل کارپال (CTS)
سندروم تونل کارپال (carpal tunnel syndrome) یا به اختصار CTS یکی از شایع‌ترین انواع نوروپاتی، به دام افتادن عصب می‌باشد که در اثر فشردگی و یا گیر افتادن عصب میانی در داخل تونل کارپال ایجاد می‌شود.
تونل کارپ نوعی ساختار استخوانی فیبری است که از استخوان‌های مچ و لیگامان یا رباط‌های عرضی ساخته شده است. این ساختار همانند نامی که دارد، مانند تونلی است که اجزایی از درون آن عبور می‌کند و از ساعد وارد دست می‌شود.
این سندروم به سندروم تایپیست‌ها نیز معروف است، زیرا در این افراد شیوع زیادی دارد. عصب میانی که در ناحیه مچ دست قرار دارد، از زیر بافت همبند مچ دست لیگامان عرضی مچ یا فلکسور رتینا کولوم و از روی استخوان‌های مچ عبور می‌کنند.
اگر به هر دلیلی این فضا دچار تنگی شود، به این عصب فشار وارد شده و اختلالات حسی و حرکتی در انگشتان دست بروز می‌کند که به این بیماری سندروم کارپال تونل گفته می‌شود.
علت ایجاد سندرم تونل کارپال:
از شایع‌ترین دلایل و علت ایجاد سندروم تونل کارپال می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- شکستگی یا ضربه به مچ دست، دررفتگی و استئوفیت‌های استخوان‌های مچ
- تومورها، کیست‌ها و آرتروز
- حرکات تکراری مچ و انگشتان
- قرار گرفتن طولانی مدت در معرض وسایلی که لرزش زیادی دارند
- دیابت
- بد عملکردی تیروئید
- بیماری‌های خود ایمنی مثل روماتیسم مفصلی یاآرتریت روماتوئید
- تجمع آب در بدن از دوران بارداری یا یائسگی
- فشار خون بالا
علائم:
- سوزن سوزن شدن
- گز گز و بی حسی در نوک انگشتان (بیشتر در انگشتان اشاره و میانی ظاهر می‌شود که ابتدا به دنبال فعالیت مکرر ایجاد می‌گردد، اما به تدریج در هنگام استراحت نیز حس می‌شود.
- درد و بی‌حسی هنگام شب از علائم شایع آن است. (دردهای شبانه به علت خم بودن یا باز بودن طولانی مدت مچ دست در زیر سر یا بالشت فرد اتفاق می افتد.)
- دقت داشته باشید که انجام کارهای روزانه مانند رانندگی، نگه داشتن فنجان و تایپ کردن هم در تشدید این بیماری بی‌اثر نیست.
راه های پیشگیری از سندروم تونل کارپال:
برای پیش گیری از سندروم تونل کارپال می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:
- ملایم کار کردن
- حین انجام کار به خودتان استراحت بدهید
- استفاده از ورزش‌های کششی مخصوص دست
عوامل تشدید کننده بیماری
عواملی که باعث مستعد شدن سندروم تونل کارپال یا سی تی اس (CTS) خواهند شد عبارت است از:
- دیالیز
- بارداری و استفاده از قرص های جلوگیری، با این حال CTS به دنبال بارداری، موقتی خواهند بود و خود به خود خوب می شود و نیازی به جراحی ندارد.
- همچنین مصرف الکل به طور کلی اعصاب محیطی را آسیب می زند.
- در نهایت اگر به این دلایل آسیب ایجاد شده باشد، فقط عصب میانی را درگیر نمی‌کند و اختلال ممکن است در اعصاب دیگر هم به وجود آید.
تشخیص و درمان سندرم تونل کارپال:
برای تشخیص سندروم تونل کارپال، پزشک با ارزیابی فیزیکی به بررسی جزئی مچ دست، آرنج، شانه و گردن شما می‌پردازد و هر علت دیگری از فشردگی عصب را تحلیل و بررسی می‌کند.
هر گونه التهاب، بد شکلی، سرعت انتقال پیام عصبی در عصب دست توسط پزشک مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
برای از بین بردن این سندروم می‌توانیم از درمان غیر جراحی که غیر تهاجمی است و یا درمان تهاجمی که با جراحی صورت می‌گیرد، استفاده کنیم. برای تمامی بیماران به جز بیمارانی که سندروم تونل کارپ در اثر ضربه ایجاد شده است، ابتدا از درمان غیر تهاجمی استفاده می‌کنند.
درمان های غیر تهاجمی که برای سندرم تونل کارپ در نظر گرفته شده است شامل موارد زیر می‌باشد:
- فیزیوتراپی
- اسپلینت یا آتل‌بندی
- تزریق کورتیزون
- استفاده از گرما و الکتروتراپی
- امواج صوتی یا اولتراسوند
- استفاده از امواج شورت ویو دیاترمی به صورت طولی در کاهش میزان التهاب های ریشه عصبی
- تقویت عضلات از طریق تمرینات طبی
- استفاده از ماساژ و ریلکسیشن و مایوفاشیال ریلند
- استفاده از لیزر کم توان و پر توان
- درمان‌های دستی شامل رها سازی عصب
اگر این مشکل درمان نشود، ابتدا علائم سندروم تونل کارپال ظاهر می‌شوند و از بین می روند. اما امکان دارد علائم ثابت باشند اما بیماری رو به افزایش رود. درد ممکن است به بازو تا شانه گسترش یابد. در صورت عدم درمان، سندروم تونل کارپال می‌تواند موجب تحلیل عضلات انگشت دست آتروفی شود.
درمان های تهاجمی (جراحی) سندروم تونل کارپال:
دو روش جراحی برای از بین بردن سندرم تونل کارپال وجود دارد:
- جراحی آندوسکوپیک که با نوعی برش کوچک جراحی صورت می‌گیرد.
- جراحی باز که غالبا این روش ترجیح داده می‌شود. در روش دوم احتمال بروز عوارض کمتر است و به همین دلیل ارجحیت بیشتری دارد.
نکات مهم بعد از جراحی مچ دست:
بعد از جراحی، مچ دست را برای مدت کوتاهی بی‌حرکت می‌کنند که این بی‌حرکتی معمولا طولانی‌تر از ۲ هفته نیست. این بی‌حرکتی اگر بیشتر از ۲ هفته ادامه یابد، عوارضی مثل ایجاد سفتی و جلوگیری از حرکت تاندون‌ها و عصب، عفونت جای عمل، کاهش قدرت مچ دست (که بسیار هم شایع بوده و ۱۰ درصد تا ۳۰ در صد بیماران را درگیر می‌کند)، را افرایش می‌دهد.
مراقبتهای پس از عمل:
- محل زخم را خشک نگه دارید.
- در صورتی که بعد از عمل احساس درد یا بی حسی افزایش یافت، با پزشک خود مشورت کنید.
- برای کاهش درد و تورم دست تا ۱۴ ساعت پس از عمل، از کیف یخ روی محل جراحی استفاده کنید.
- از سرد یا گرم کردن بیش از حد ناحیه عمل جراحی خودداری نمایید.
- پانسمان تا زمان ویزیت مجدد پزشک باز نشود.
- از بلند کردن اجسام سنگین با دست مورد جراحی خودداری نمایید.