رشد بیماری دیابت در کشور سریعتر از برنامه های کنترل آن است/ نیمی از بیماران دیابت در دنیا از بیماری خود خبر ندارند

«علیرضا مهدوی» معاون مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، در گفت و گو با خبرنگار ایلنا درباره وضعیت بیماری دیابت در کشور گفت: باتوجه به همه گیری کووید که در دوسال گذشته رخ داده است، انتظار ما این است که دیابت در کشور بیشتر شده باشد، به این دلیل که همه اقداماتی که باید برای پیشگیری و کنترل آن صورت میگرفت، به شکلی تحت تاثیر قرار گرفته است. مردم در خانه نشستند، کمتر به پزشک مراجعه کردند و فعالیت بدنی‌شان کمتر شد. اینها همگی باعث این مساله می‌شود که شیوع دیابت در کشور بیشتر شود.

او افزود: با توجه به کووید به مردم توصیه شد کمتر از خانه بیرون بیایند و مراقبت‌هایشان را تا حد امکان غیرحضوری کنند. اغلب هم نگران بودند که به مراکز درمانی بروند و کرونا بگیرند. این تصورات درست بود به این دلیل که در مراکز بهداشتی و درمانی احتمال اینکه افراد مبتلا به کرونا حضور داشته باشند، بیشتر از مکان‌های دیگر است. اغلب مردم مراقبت‌هایشان را کمتر کردند و برای تهیه نوار قند خون و داروهایشان مشکل داشته اند. همه اینها دست به دست هم می‌دهد و کنترل بیماری را کم می‌کند.

مهدوی گفت: کسانی که به بیماری‌های مزمن مبتلا هستند، ریسک بیشتر ابتلا به کرونا ندارند اما زمانی به کووید مبتلا شوند، احتمال عوارض بیماری در آن‌ها بیشتر است و به کرونای سنگین‌تری مبتلا می‌شوند.

مهدوی گفت: اما درکل اگر پاندمی کرونا را کنار بگذاریم، روند ابتلا به دیابت در جامعه ما و به طور کلی در کشورهای درحال توسعه، به دلیل تغییر شیوه زندگی، صعودی است. برای مثال به دلیل وارد شدن تکنولوژی تحرک افراد تحرکشان کم شده است و مصرف فست فود نیز بالا رفته است که سرشار از چربی است. افراد کالری بی‌ارزش زیادی دریافت می‌کنند و از سبزی و میوه و سایر مواد غذایی سالم کالری دریافت نمی‌کنند. این مساله باعث چاقی می‌شود و چاقی نیز مقاومت در مقابل انسولین به وجود می‌آورد. این پدیده تنها به کشور ما محدود نمی‌شود و مردم تقریبا در تمام کشورهای دنیا درگیر آن هستند. کشورهای درحال توسعه اما بیشتر درگیر آن هستند به این دلیل که به سمت توسعه حرکت می‌کنند.

او افزود: جمعیت کشور ما جوان بوده است و درحال حاضر به سن میانسالی رسیده؛ یعنی متولدین دهه شصت به سمت چهل سالگی حرکت می‌کنند. میانگین سنی جمعیت کشور ما به چهل سال نزدیک می‌شود و به همین شکل که بالا می‌رود، شیوع این نوع بیماری‌ها نیز بیشتر از قبل می‌شود.

مهدوی گفت: ما یکسری برنامه برای پیشگیری و کنترل این بیماری‌ها داریم اما رشد بیماری دیابت در کشور سریعتر از برنامه‌های کنترل آن است. ما به افراد آموزش می‌دهیم و کسانی که درمعرض خطر هستند را غربالگری و شناسایی می‌کنیم و به آن‌ها می‌گوییم باید وزن شان را کنترل کنند و فعالیت بدنی‌ شان را زیاد کنند. اما به دلیل اینکه کنترل دیابت وابسته به عوامل رفتاری است و دارویی ندارد که افراد بخورند و از بیماری جلوگیری کنند، این بیماری رو به رشد است. بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲ که بیشتر بزرگسالان به آن مبتلا می‌شوند، تا حد زیادی قابل پیشگیری هستند، اما همانطور که گفته شد، به شیوه زندگی افراد بسیار وابسته است.

او افزود: در مقایسه با منطقه، شیوع و رشد دیابت در ایران بیشتر نیست، به این دلیل که سال هاست برنامه‌های پیشگیری و کنترل دیابت را در کشور اجرا می‌کنیم. وقتی درارتباط با افزایش شیوع دیابت می‌گویند، درارتباط با دیابت نوع دو صحبت می‌کنند. دیابت نوع یک که بیشتر کودکان در سنین پایین به آن گرفتار می‌شوند، عملا پیشگیری خاصی ندارد. اما به طور کلی در دنیا گفته می‌شوند که نیمی از بیماران دیابت از بیماری خودشان مطلع نیستند، یعنی به این دلیل که قندخون به تدریج بالا می‌رود، در دیابت نوع دو علامتی وجود ندارد. بسیاری به دلیل یک بیماری دیگر به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند و متوجه می‌شوند قندخون بالایی دارند.

مهدوی گفت: در کشور ما به این دلیل که برنامه‌های پیشگیری و کنترل دیابت اجرا می‌شود، میزان ناآگاهی از دیابت کمتر شده است و ۷۵ درصد بیماران از بیماری‌شان باخبر هستند. بنابراین می‌توان گفت برنامه‌هایی که وجود دارد به شناسایی و پیشگیری بیماری کمک کرده است. اما علی رغم همه اینها بازهم دیابت در کشور ما رشد صعودی دارد، به این دلیل که سن متوسط جمعیت در کشور در حال بالا رفتن است.

او درپاسخ به این سوال که آیا ممکن است ابتلا به کرونا موجب ابتلای بیشتر افراد به دیابت شود، گفت: چندماهی است که دراین ارتباط صحبت می‌شود که یکی از عوارض ابتلا به کرونا، احتمال ابتلا به دیابت است. مقاله‌هایی در این ارتباط منتشر شده است که عده‌ای کرونا گرفته‌اند و بعد از چند ماه تظاهرات بیماری دیابت تیپ یک داشته اند. اما هنوز رسما اعلام نشده است که پیوند مستقیمی میان دیابت نوع یک و کرونا وجود دارد و مطالعات صورت گرفته محدود بوده است. اما می‌شود گفت تاثیر کرونا بر افراد مبتلا به دیابت، ثابت شده است و وضعیت آن‌ها را بدتر میکند.

او افزود: نتایج مصاحبه‌ای که ما در زمینه وضعیت دیابت در ایران انجام داده ایم، هنوز منتشر نشده است. بنابراین هرکس که بگوید دیابت در کشور ما افزایش یا کاهش داشته است، شواهد را کنار هم می‌گذارد و از روی حدس این را بیان می‌کند و مستندی برایش ندارد. ما هرچندسال یکبار عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر را بررسی می‌کنیم. این برنامه به دلیل پاندمی متوقف شد اما دوباره از سال گذشته آن را ادامه دادیم، اما هنوز نتایجش درحال آنالیز است و منتشر نشده است.